Laatst was ik in Berlijn voor een 8-daagse masterclass van Keith Johnstone. Wacht even… leeft die nog? De grondlegger, de goeroe van alle theatersporters? Ja, hij leeft nog. Nog net. Hij is oud: 84 jaar. Hij had de griep, was echt niet fit. Maar hij was zeker niet dementerend (voor de mensen die zich dat afvroegen) en hij was er helemaal. Én hij is graag aan het woord. Daar was ik op voorbereid. Dacht ik…
Hallelujah, wat praat Keith veel over theater, boeken, films, acteurs en schrijvers uit de prehistorie! Of nou ja, uit de jaren ’40, ’50, ’60, ’70 en ’80. Mijn god, wat heb ik dan weinig geduld. Nee, dat zeg ik niet goed. Ik heb heel veel geduld. Dat heb ik ontdekt. En of dat nou aan Keith ligt of aan mij, dat ik dat geduld nodig had, laat ik in het midden. Velen in de groep schreven geestdriftig mee. Hij verwees er natuurlijk niet voor niks naar. Ben je geïnteresseerd in die verwijzingen, stuur me dan een berichtje. Dan weet ik nog wel een naam van iemand die wel dezelfde affiniteit met namen heeft als Keith. Op dat gebied werd ik met Keith geen bff’s.
Experimenteren met technieken
We hebben tussen alle anekdotes en verwijzingen door ook gespeeld uiteraard. Van veel van wat er in zijn eerste boek (Impro) staat, hebben we kunnen proeven. Statusgames met ballonnen, the Hatgame, jabberkaarten, what comes next, one word game, hoe verschillende technieken je brein kunnen afleiden, zoals als het maken van geluid je helpt om in je lijf te zakken, stress te reduceren en geloofwaardiger te zijn, hoe je ‘truth judges’ kunt inzetten tijdens trainingen enz enz. Als je dát interessant vindt, kom ik graag een keer met je groep experimenteren in die technieken. Op het Theatersport Weekend ga ik er ook mee aan de slag.
Staat van verwarring
Maar wat me het meest gegrepen heeft, is wat Keith zei als hij zijn mening of visie gaf. De eerste vier dagen was ik in een continue staat van verwarring, frustratie en onzekerheid. Uiteraard is het een man die zijn strepen heeft verdiend, met een enorme dosis ervaring en de nodige wijsheid, dus daarvan wilde ik alles opslurpen. Ieder woord dat hij zei, incasseerde ik als waarheid. En hoe meer hij zei, hoe meer tegenstrijdigheden ik opmerkte en in de war ik raakte.
Wat ik hoorde was:
Je moet je als speler veilig voelen, dus je moet van je podiumangst af… … Wees je bewust van die angst. Je komt er niet van af…. …Vraag nooit suggesties aan je publiek. Dat doen spelers om zich comfortabel te voelen. Bovendien wil het publiek dan origineel zijn en komen ze met de meest achterlijke suggesties… …Het publiek heeft alle kennis in huis; zij geven antwoord op de vraag of het goed was… …Vergeet het publiek… Theatersport is niet geschikt voor het theater… …We waren zeer succesvol als theatersportgroep… Longforms zijn een tijdverspilling. Je kunt beter een stuk repteren en regisseren als je kwaliteit op het podium wilt… …Loop het podium niet op om je publiek te laten lachen, want je krijgt de bevestiging van idioten én je moeder, die om je lachen. En als er dan niemand lacht, raak je in paniek en ga je je best doen… …Doe nooit je best… …Wees spontaan.
WEES SPONTAAN!!!
Kritische vragen
Naar mate mijn verwarring en onzekerheid groeide, groeide ook mijn criticus. Een bekende van me, de modus die me redt van mijn onzekerheid. Dus stelde ik vragen, soms kritisch, soms gewoon omdat iets niet duidelijk was en soms omdat ik gewoonweg niet kon geloven dat hij zoiets zei; had ik het misschien verkeerd begrepen? En een zucht ging dan door de groep. Vragen stellen is niet sociaal wenselijk in een masterclass met een goeroe en kritische vragen zeker niet.
Toch moedigde Keith Johnstone dat aan op de eerste dag: stel vragen, wees kritisch. Dus dat deed ik, voorbeeldstudent die ik me daar was. Helaas trok Keith zich niks aan van mijn kritische houding. Sterker nog, hij ontweek mijn vragen vakkundig. Of in ieder geval raakte hij de draad kwijt voor hij aan het antwoord toe kwam. Bewust of onbewust. Hoe dan ook kreeg ik geen antwoord op mijn vraag. Dat gebeurde vaker, ook bij anderen. Dus het vragen stellen leerde ik af en mijn criticus werd sterker.
Zeker bij de uitspraak:
‘‘Are you Dutch? Aah.. Yes… the Dutch… they went completely overboard in theatresports. They only care about being on stage. They don’t care about the audience’’.
Cindy & de sokkel
Hoe kan zo’n man nou toch precies het tegenovergestelde bewerkstelligen van wat-ie (ook in zijn boek) beweert? Hij staat helemaal niet open voor vragen! Hij wil zelf helemaal niet ontwikkelen, geraakt worden of veranderen! Hij wil dat ik me veilig voel als speler, maar hij bereikt het tegenovergestelde! In eens ben ik bang om het podium op te lopen, als-ie om spelers vraagt en word ik terughoudend in mijn enthousiasme. Bang om zijn beeld van ‘the Dutch’ en erger nog, van mij te bevestigen! Een beeld wat niet klopt! Toch? Ga ik hier nou echt over twijfelen? Aargh… wat een eikel!
Ho… wacht even… dat vind ik niet echt, geloof ik. Beetje respect mevrouw Pittens, voor deze man. Ben je nou niet weer eigenwijs? Misschien raakt ie oprecht de draad kwijt. Was ik misschien vijandig in mijn vragen en reageert hij daarom niet? (Ik was niet vijandig, aldus wat groepsgenoten.) Waarom worstel je nou toch weer zo met zo’n goeroe? Och och… Cindy en iemand op een sokkel. Tjonge jonge… Heb je nou echt al die bevestiging nodig? Moet hij specifiek jóu erkennen in je bestaansrecht? Kun je niet gewoon respect tonen, luisteren, je mond houden en er het jouwe van denken?
Erkenning
Nou… niet meteen dus… Het was redelijk teleurstellend, dit innerlijke proces. Eerst willen voldoen aan de verwachtingen, zoals ik denk dat Keith ze van me heeft. Dan gefrustreerd raken als ik niet bevestigd word daarin. Dan de verwachtingen die ik van hem heb opschroeven en teleurgesteld en gefrustreerd raken omdat hij daar niet aan voldoet. Om het uitéindelijk toch maar weer bij mezelf te leggen. En dat laatste helpt het beste. Want had ik die erkenning echt zo hard nodig? Wat vind ik eigenlijk van de dingen die hij zegt? Keith had me waar hij me hebben wilde: ik dacht zelf na.
Wat dat opleverde, lees je binnenkort in deel 2 van deze blog!
–
Cindy Pittens is theatersporter, trainingsactrice en trainer die werkt vanuit haar eigen bedrijf CP IMPRO.