Improvisatie: vreemde eend in de theaterbijt

Wat voor doorgewinterde improvisatie-spelers en -liefhebbers heel normaal is, is dat niet voor bezoekers, theatermakers en programmeurs zonder die ervaring. Dat lijken ‘we’ wel eens te vergeten, maar het is belangrijk om je te realiseren als je buiten het impro-wereldje wilt optreden. Dat merkte Het Gevolg in het DeLaMar Theater.

‘Weten jullie al wat jullie precies aan het publiek gaan vragen?’ Een paar dagen voor ons optreden, werd de organisatie toch wat nerveus. Wij als spelers van improvisatiegezelschap Het Gevolg zelf ook. Het is niet niks om op te treden in het DeLaMar, toch één van de meest prestigieuze theaters van ons land. We stonden dan wel in de randprogrammering rond het toneelstuk Venus, maar toch. Alleen: wij maakten ons totaal niet druk om het uitvragen van de suggesties aan het publiek. Een lijst met vragen? We gaan het gesprek aan met het publiek. We weten uit ervaring hoe dat werkt. En dàt het werkt.

De uitzondering

We vonden het een beetje vreemd dat de organisatie van JongDeLaMar, de club die ons programmeerde, zich daar zo druk om maakte. Maar ik besefte ook: de ervaring die wij hiermee hebben, hebben zij natuurlijk niet. Alle andere acts van die avond – van dans tot toneel, van een installatie tot een foto-expositie – lagen vast. Wij waren als impro-groep de vreemde eend in de bijt.

Als je, zoals de meeste lezers van deze blog, actief bent in het improvisatietheater vergeet je dat wel eens. Dat we een uitzondering zijn. Dat improvisatie een vrij obscure theatervorm is. Dat dingen die voor ons vanzelfsprekend zijn, dat voor anderen helemaal niet zijn. Als we improvisatietheater als genre willen emanciperen (en dat wil ik) dan moeten we daar rekening mee houden.

Undercover

Daarom hebben we bij de organisatie van JongDeLaMar vanaf het begin precies uitgelegd wie we zijn, wat we doen en wat we voor die avond voor ogen hadden. En dat we inspelen op de situatie. Zo opperden we tijdens de rondleiding door het theater spontaan om iets te doen met de hotelkamer aan de overkant van de straat waar je vanuit de foyer recht in kijkt. Dat sprak ze enorm aan. Uiteindelijk is dat idee om praktische redenen vervallen en hebben we gewerkt met een undercover actrice achter de bar, die als ‘vrijwilliger’ met ons mee ging spelen (als vooruitwijzing naar de gelaagdheid in het toneelstuk Venus, waar de personages ook steeds in en uit hun rol schieten en daar een spel mee spelen).

Hoe dat uit zou pakken, zo’n geheime speler, dàt vonden we spannend. Niet hoe onze interactie met het publiek zou verlopen. Gelukkig pakte het goed uit. En konden we de organisatie laten zien dat die interactie en de onzekerheid van het improviseren van toegevoegde waarde kan zijn. Misschien hebben we zo een heel klein steentje bijgedragen aan het beeld dat mensen van improvisatie hebben. Want het is niet erg om de vreemde eend te zijn. Maar voor altijd het lelijke eendje, dat wil niemand.

PS Ondanks dat de avond erop was gericht om een jonger publiek naar het DeLaMar te trekken, was de leukste reactie van een andere uitzondering: een bejaarde man die bij drie van onze vier optredens kwam kijken. Zijn commentaar tussendoor: ‘Zoiets heb ik nog nooit meegemaakt!’